Yunanistan dünyada interseks çocuklara rıza dışı tıbbi müdahaleleri yasaklayan beşinci ülke oldu. Yunanlı interseks aktivistleri bunun için aylarca ulusal hükümetle birlikte çalışarak incelenmeye değer bir çaba gösterdi. 

19 Temmuz, Yunanistan’ın dünyada interseks çocuklara yönelik genital sakatlamayı yasaklayan beşinci ülke olması nedeniyle tarihi bir gündü. Yunanistan’da yaşayan 15 yaşın altındaki interseks çocuklar artık cinsiyet özelliklerini ikili erkek veya kadın kategorilerine uydurmayı amaçlayan cerrahi operasyonlardan ve diğer müdahaleci tedavilerden korunuyor.

Bu gereksiz, rıza dışı ve suiistimal içeren müdahaleler halihazırda dört AB ülkesinde, Almanya, İzlanda, Malta, Portekiz ve İspanya’nın bazı bölgelerinde yasaklanmış durumda. Şimdi Yunanistan, Birleşmiş Milletler, Avrupa Konseyi ve Avrupa Birliği’nin uzun süredir çağrıda bulunduğu bir insan hakkı olan “interseks kişilerin vücut bütünlüğünün korunması”nda bu ülkelere katıldı.

Bu zafer nasıl elde edildi?

Intersex Greece’in (İnterseks Yunanistan) savunuculuk çalışmaları, bu ileri görüşlü yasama değişikliğini getirmede çok önemli oldu. Örgütten Nikoletta Pikramenou ve Eleni Pateraki, bu tarihi zafere giden yolculuklarını paylaştılar.

Her şey 2021’de Yunan hükümetinin LGBTQI+ Eşitliği Ulusal Stratejik Planını tasarlamak için bir Ulusal Komite oluşturmasıyla başladı. İnterseks Yunanistan, bu komiteye interseks haklarının durumuna ilişkin bir rapor sundu. Bu çalışma sayesinde Ulusal Plan’da ilk kez interseks bireylerin taleplerinin bulunduğu ayrı bir bölüm yer aldı.

Takip eden yıl boyunca, İnterseks Yunanistan tescilli bir kuruluş ve ILGA Avrupa bursiyeri oldu. Rehberlik için OII Avrupa’dan destek aldılar ve hükümet ve Sağlık Bakanlığı ile toplantılara katıldılar. Ülkedeki LGBT örgütleri medyaya röportajlar verdi ve siyasi temsilcilerle ilişkiler kurdu.

İnterseks Yunanistan, interseks topluluğunu en iyi şekilde temsil etmek için bir ekip olarak çalıştı. Savunuculuk stratejileri kişisel hikayelerin gücüne dayansa da, hiç kimsenin interseks olarak açılma konusunda baskı hissetmediğinden emin oldular.

Oylamadan bir hafta önce İnterseks Yunanistan Genel Sekreteri ve interseks bir çocuk annesi Irene Simeonidou hikayesini Yunan Parlamentosu ile paylaştı. Irene, “13 yıl önce, ben beş aylık hamileyken, yerel hastanedeki iki doğum uzmanı çok ısrarla, cinsiyet kromozomunda fazladan bir X olduğu için taşıdığım sağlıklı ve güzel bebeğin hayatını anne karnında sonlandırmamızı önerdi” dedi. İfadesi milletvekillerini sarstı.

Nihayet 19 Temmuz’da yasa tasarısı oylandı ve yasalaştı.

Bu tarihi ana giden yolda, İnterseks Yunanistan ekibi, sınırlı insan gücü ve kaynakları, duygusal stres ve gönüllü aktivizm ile kişisel ve profesyonel yaşamları arasında denge sağlamanın zorlukları nedeniyle engellerle karşılaştı.

Yunanlı hak savunucuları, ”Mücadelemiz burada bitmiyor. Biz buradayız, biz gerçeğiz, biz beraberiz” diye hatırlatıyorlar son yasa tasarısıyla ilgili olarak.

Yunanistan’da intersekslere karşı nefret suçları

ILGA Avrupa tarafından desteklenen İnterseks Yunanistan, bu yılın başlarında Yunanistan’da interseks kişilere yönelik nefret üzerine ilk araştırmayı gerçekleştirdi. Sonuçlar, ülkede interseks kişilere yönelik olumsuz tutumların hakim olduğunu ve bunun sonucunda mevzuatın uygulanmasının son derece zorlayıcı olacağını gösteriyor. 

Yasa neleri kapsıyor?

Yasayla birlikte: 

• İntersekslere yönelik tıbbi müdahaleler sadece 15 yaşını doldurmuş interseks küçüklere ve sadece onların özgür ve bilgilendirilmiş onamıyla yapılabilecek. 

• Sağlık açısından acil olmayan tıbbi müdahalelerin yapılabilmesi için konunun uzmanlarından oluşacak Disiplinlerarası Kurul tarafından görüş alınmasını müteakip ilgili Sulh Ceza Hakimliği’nden izin alınacak. Oluşturulacak kurulda interseks komünitesinden vatandaşlar da yer alacak.

• Yukarıda bahsi geçen izin olmadan interseks küçüklere ameliyat yapacak doktorlar için yasada en az 6 ay hapis ve para cezası öngörülüyor. Bu, yıllardır devletin hoşgörüsüyle tıp camiasının bebek, çocuk ve ergen interseks bedenlerine yönelik istismarlarına son veriyor. 

İnterseks Yunanistan’ın basın bildirisinde, bu yasanın, Yunanistan’da interseks kişilerin yaşadığı tüm hak ihlallerini çözmeyebileceğine, çünkü sağlık alanında interseklerin maruz kaldığı tek ihlalin gereksiz ameliyatlar olmadığına dikkat çekiliyor. 

Bildiride şöyle denildi: “Hala birçok doktor tarafından uygulanan, sağlıklı ve arzu edilen interseks fetüs durumlarında seçici olarak hamileliğin sonlandırılmasına ilişkin gereksiz patolojikleştirici ve sessiz protokoller var ve ayrıca ihlaller sadece sağlık alanında değil, hayatın her alanında (eğitim, aile, toplum, devlet) meydana geliyor. Ancak bu yasa tasarısı, interseks çocukların esenliğini ve özgür gelişimini sağlamak için mükemmel bir başlangıç çünkü onların bedensel bütünlük haklarını tanıyor ve son olarak, interseks haklarının insan hakları olduğunu kesin olarak onaylıyor.”

AB’de interseks kişilerin haklarındaki eksiklikler

Bu yıl ILGA AVRUPA Gökkuşağı Haritası’nda bir İnterseks Bedensel Bütünlük kategorisini tanıttı ve bu yasama alanıyla ilgili değerlendirmesini 1 kriterden 4’e çıkardı. Yeni kriterler, yalnızca bir yasağın yürürlükte olması talebini değil, aynı zamanda asgari bir insan hakları koruma ve etkililik standardını karşılamak için yasağın hangi bileşenleri içermesi gerektiğini de ortaya koyuyor.

Gökkuşağı Haritası’nda puan alan bu ülke ve bölgelerde, tıp doktorlarının veya diğer profesyonellerin, müdahalenin tıbbi bir gerekliliği olmadığı ve kaçınılabileceği veya ertelenebileceği durumlarda, interseks ve reşit olmayan bir çocuğa herhangi bir cerrahi veya tıbbi müdahalede bulunması kanunen yasaklanmış durumda. Tıbbi müdahalelerin sadece kişi bilgilendirilmiş onay verebilecek durumda olduğunda yapılması öngörülüyor. Öte yandan her durumda, bu yasakların belirli koşullar için istisnalar içermesi ve evrensel koruma sağlamaması da dahil olmak üzere ciddi eksiklikleri vardır.

Yunanistan’da genital sakatlamaya gelen yasak, cerrahi müdahaleleri yasaklamanın yanı sıra, interseks insan hakları örgütlerinin temel talebi olan interseks çocukları hedef alan hormonal müdahaleleri de yasaklaması bakımından benzersiz.

İnterseks Yunanistan ve Yunanistan’daki diğer LGBTİ aktivistlerinin çalışmaları, bu yasanın tam olarak uygulanması ve diğer ülkelere örnek olması için şimdi biçilmiş kaftan. Avrupa bölgesindeki LGBTİ aktivistlerinin en acil yapılacaklar listesi maddelerinden birisi, hükümetleri ve politika yapıcıları interseks kişilerin insan haklarına tam olarak saygı gösterilmesi ve bu hakların korunması için mevcut mevzuatı yürürlüğe koymaya ve güçlendirmeye itmek.

İnterseks insanlar dünyanın her ülkesinde var. Doğumdan itibaren kendi bedenleri üzerinde tam özerkliğin interseks insanlar için vazgeçilmez bir insan hakkı olduğunu ve her birey gibi toplumlarımızda özgür, güvenli ve eşit yaşamayı hak ettiklerini yineliyoruz.